Een poos geleden ging ik op gesprek voor een mogelijk project in Duitsland. Uiteraard kwamen de verschillen tussen Nederlandse en Duitse cultuur ter sprake. De manager die het gesprek voerde, vroeg op een gegeven moment zelfs wat in mijn ogen de verschillen waren tussen Duitsers en Nederlanders, waarop ik vroeg wat de referentie voor Nederlanders is: Friezen of Brabanders?
Daarmee realiseerde de manager zich dat het moeilijk dan wel onmogelijk is om in algemene termen een hele mentaliteit of cultuur te beschrijven. Dat was precies wat ik met mijn wedervraag wilde aangeven: niet dat er geen verschillen zijn of dat die verschillen er niet toe doen, integendeel!
Kleine details
Juist bij werkzaamheden in het buitenland spelen cultuurverschillen natuurlijk een belangrijke rol en kan de mate van acceptatie sterk worden beïnvloed door hoe men met cultuurverschillen omgaat. Over de grote verschillen (bijvoorbeeld het Rijnlandse model en Angelsaksische model) is al heel veel geschreven, maar binnen projecten gaat het ook vaak om kleine details: hoe mensen juist wel of juist niet kunnen/moeten worden benaderd.
Over die kleine details lees ik veel minder vaak. Misschien ook wel omdat het haast onmogelijk is daarvoor richtlijnen te definiëren, hoe belangrijk die details ook zijn. Een deel van de cultuur komt bijvoorbeeld tot uiting in de manier waarop wordt omgegaan met hiërarchie en of zaken formeel of minder formeel worden behandeld.
Cultuurverschillen binnen de branche
In elk geval is (altijd en overal) belangrijk om respectvol om te gaan met de heersende cultuur. Kleine fouten kunnen grote gevolgen hebben! Net zoals met heel andere zaken in verbeterprojecten, komt het bij het omgaan net cultuurverschillen ook voor een groot gedeelte neer op inlevingsvermogen en (eigen) gevoel.
Voor projecten in het buitenland is men meestal nog wel gewaarschuwd, maar cultuurverschillen komen natuurlijk ook volop voor binnen landsgrenzen (bijvoorbeeld tussen Friesland en Brabant!), maar ook elke branche en zelfs elk bedrijf heeft zijn eigen cultuur en een consultant/interim manager doet er goed aan daarmee rekening te houden. Alleen krijg je niet zo veel voor elkaar en als het al lukt om een verbetering te scoren, zal die alleen beklijven als de mensen er een goed gevoel bij hebben. Dat goede gevoel valt of staat met acceptatie en die acceptatie wordt beïnvloed door de omgang met cultuurverschillen.
Ontwikkelde voelsprieten
Uitdaging voor de consultant/interim manager is dan ook om snel aan te voelen met welke cultuur men in een bedrijf te maken heeft en wat de beste manier is om daarmee om te gaan, informatie te verzamelen en ideeën geaccepteerd te krijgen. Veel gebruikte hulpmiddelen bij projecten zijn Excel en Powerpoint, maar minstens zo belangrijk zijn een stel goed ontwikkelde voelsprieten!
Frits de Wind – logistiek adviseur