In december hebben twee VVD-kamerleden vragen aan staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu gesteld over de wildgroei aan gemeentelijke milieuzones. Elke gemeente stelt weer andere eisen aan voertuigen die de binnenstad in willen, zodat de specialisten in winkeldistributie voor elke binnenstad weer een andere oplossing moeten zoeken en extra investeringen in het wagenpark moeten doen. Het maken van een efficiënte en rendabele transportplanning wordt door alle regelgeving bijna onmogelijk gemaakt, als het dat al niet was vanwege de strakke tijdvensters die ook overal weer anders zijn.
Decentralisatie
De vraag is of de staatsecretaris gehoor geeft aan de roep om meer afstemming tussen alle gemeentelijke initiatieven, nu de overheid op andere beleidsterreinen zoals zorg en werkgelegenheid steeds meer taken decentraliseert naar diezelfde gemeenten. Decentralisatie kan prima functioneren, maar levert problemen op als het gaat om taken die op landelijke schaal zijn georganiseerd. Stadsdistributie is daarvan een voorbeeld. Logistiek dienstverleners die zich hebben gespecialiseerd in deze tak van logistiek, kunnen alleen een efficiënte en duurzame operatie opzetten als het hen mogelijk wordt gemaakt om met hun vrachtauto’s rondritten langs meerdere steden uit te voeren. Als de regelgeving per stad verschilt, wordt dat nagenoeg onmogelijk.
Op lokale schaal zijn de afgelopen jaren overal initiatieven ontstaan, vaak bestaande uit elektrische voertuigen – en soms een boot – die de laatste kilometers verzorgen. Logistiek dienstverleners kunnen hun zendingen afgeven aan de rand van de stad, waarna deze lokale partijen ze verder afhandelen. Probleem is dat de volumes vaak te wensen overlaten, waardoor de meeste initiatieven nog te veel van subsidie afhankelijk zijn. Een belangrijke oorzaak is dat voor veel logistiek dienstverleners, en zeker ook voor retailers, weinig incentives bestaan om gebruik te maken van deze services.
Green Deal
De overeenkomst die 54 partijen in november hebben ondertekend om samen te streven naar een emissievrije stadsdistributie, vormt een stap in de goede richting. In deze Green Deal Zero Emission Stadslogistiek hebben overheden en bedrijven afgesproken om samen proeftuinen te ontwikkelen, uit te voeren en van elkaar te leren. In 2020 worden de eerste resultaten bekend gemaakt, waarna kansrijke initiatieven worden opgeschaald.
Een goed voornemen, maar het klinkt allemaal nogal vrijblijvend. Tot de ondertekenaars behoort bijvoorbeeld de gemeente Utrecht, terwijl ook Amsterdam heeft aangegeven zich te willen aansluiten. Beide gemeenten hebben echter vrijwel tegelijkertijd aangegeven hun milieuzones te willen uitbreiden. Het is logisch dat de twee VVD-kamerleden van de staatssecretaris willen weten of het een wel met het ander strookt.
Lijndiensten met bestelauto’s
Misschien is het een oplossing als de gemeenten nog een flinke stap verder gaan en de stad volledig afsluiten voor vrachtauto’s van buiten. Dat kan als ze als net als bij het openbaar vervoer aan slechts één of misschien twee vervoerders een meerjarige concessie verlenen om het vervoer in de stad te verzorgen. Logistiek dienstverleners worden dan gedwongen om hun goederen aan deze concessiehouders af te geven, die daardoor voldoende volume krijgen om rendabel, emissievrij en dus duurzaam concept voor stadsvervoer op te zetten.
Dat biedt tegelijkertijd kansen voor compleet nieuwe vormen van dienstverlening, denk aan lijndiensten in de vorm van bestelauto’s die elk uur vanaf het centrale stadsdepot naar woonwijken vertrekken om pakketten aan huis af te leveren. Dat levert ook weer een impuls op voor plaatselijke middenstand, die daardoor in staat wordt gesteld om bestellingen van klanten nog dezelfde dag binnen enkele uren aan huis af te leveren. Een ideetje voor een proeftuin?
Marcel te Lindert